Stress is een vorm van spanning. Om optimaal te kunnen presteren hebben we een bepaalde mate van spanning en dus stress nodig. Positieve stress is bijvoorbeeld de spanning die ene plezierige gebeurtenis oproept, zoals voor een wedstrijd of voor vakantie. Na enige tijd verdwijnt deze spanning weer en keert het lichaam terug in een toestand van rust. Als stress niet in het belang van een persoon is en als een nare gebeurtenis wordt ervaren, spreken we van negatieve stress en van stressklachten. Vast staat dat vooral de negatieve spanningen een gevaar vormen voor de gezondheid, omdat zij de grootste en meer langdurige effecten hebben op het centrale en autonome zenuwstelsel.

Stress gerelateerde klachten en stoornissen

Bij langdurige stress is de balans tussen draagkracht en draaglast verstoord en kunnen stressklachten optreden. Deze klachten kunnen zich lichamelijk, psychisch of in het gedrag uiten. Als niet tijdig ingegrepen wordt kunnen de signalen leiden tot chronische klachten: burn-out, chronische moeheid, spanningsproblemen, angststoornissen, maag- en darmproblemen, nek- en schouderklachten, nervositeit en depressie.

Stress gerelateerde stoornissen kunnen in de volgende gradaties voorkomen:

• geen klachten
• lichte klachten (geen effect op functioneren)
• klachten met effect op functioneren
• overspannen
• burn-out / bore-out

Stress en het effect op het zenuwstelsel

Bij stress reageert het lichaam in het autonoom zenuwstelsel. Het lichaam registreert de dreiging in de amygdala, het amandelvormige deel van de hersenen dat een rol speelt bij de verwerking van prikkels. Het sympathische deel van het lichaam reageert hierop: het hart gaat sneller kloppen, de spijsvertering vertraagt en de bloeddruk gaat omhoog. De bijnieren geven adrenaline en noradrenaline af, deze hormonen zetten de lichaamsfuncties in een hogere versnelling. het lichaam maakt cortisol aan, ook het stresshormoon genoemd omdat het vrijkomt bij elke vorm van stress, zowel fysiek als psychologisch. Het zorgt ervoor dat bepaalde eiwitten in spieren worden afgebroken waarbij aminozuren vrijkomen. Hiervan kan glucose (energie) worden gemaakt.
Deze energie wordt gebruikt om het lichaam weer terug te brengen in homeostase; op het moment van stress komt adrenaline en noradrenaline vrij om het lichaam alerter te maken en klaar om te vechten/vluchten.

Cortisol
Cortisol heeft vele goede eigenschappen: het regelt het waak- en slaapritme en beïnvloedt het spijsvertering en afweersysteem. In het geval van chronische stress blijft het cortisolgehalte in het bloed hoog, hierdoor raakt het immuunsysteem uitgeput. Nadelige effecten hiervan zijn onder andere: diabetes en overgewicht. vermoeidheid en slapeloosheid, depressie, verminderde werking van het immuunsysteem, verminderd libido en hart- en vaatziekten.