Verandering. Wie heeft er níet mee te maken? Verandering is de enige constante in ons leven. We kunnen er niet omheen. We hebben er allemaal mee te maken.
Op het werk, op school, thuis, bij onszelf… Verandering kan leuk zijn, maar soms ook niet. Door de snelle veranderingen die tegenwoordig plaatsvinden moeten wij ons ook steeds sneller aanpassen, vooral op het werk. Lees hieronder waarom verandering in ons werk én privé een recept is voor stress.
Corinne Doorekamp is stress- en burnout coach bij StressCentrum.
Veranderingen vinden dus altijd en overal plaats. Overal om ons heen, dichtbij en ver weg. Verandering vindt plaats op maatschappelijk niveau, in bedrijven, in onze directe omgeving en op persoonlijk niveau. Ze kunnen elkaar snel opvolgen of langzaam. Vooral in de maatschappij en in bedrijven volgen veranderingen elkaar snel op. In de maatschappij door bijvoorbeeld snelle ontwikkelingen op het gebied van technologie en digitalisering. Wat weer gevolgen heeft voor bedrijven die gedwongen worden hierin mee te gaan. Met een verhoogde werkdruk als consequentie. Ook flexibilisering van de arbeidsmarkt is een belangrijk gegeven. Om over verandering in onze directe (thuis)omgeving of op persoonlijk niveau nog maar niet te spreken.
Wat doen al die veranderingen met ons als mens? Hoe (snel) kunnen wij met deze veranderingen meegaan en ons hieraan aanpassen? En het belangrijkste: wat doet dit met ons stressniveau?
Wat betekent verandering eigenlijk?
Als we eens kijken wat het begrip ‘verandering’ nu eigenlijk betekent geeft Van Dale aan: ‘’ergens verandering in brengen; voor de verandering’’. Een andere uitleg luidt: ‘’het verschil tussen een nieuwe en een oude situatie’’ (uit ‘Voor de verandering’, Joep Brinkman (2013) Deze uitleg is nog het meest aansprekend en gewoon helder: Er is een verschil tussen een oude en een nieuwe situatie.
Verandering: Er is een verschil tussen een oude en een nieuwe situatie, die invloed hebben op bestaande of vaste patronen.
Wij mensen leven en functioneren het best volgens bestaande en vaste patronen. We hoeven dan niet na te denken over de dagelijkse, vertrouwde en veilige gang van zaken. Alles verloopt soepel en onze hersenen (en stresssysteem) houden zich rustig.
Wanneer er een zogenaamde ‘kink’ in de kabel komt, verwacht of onverwacht, slaan onze hersenen alarm. Want onze overleving staat ter discussie. Om ons te beschermen en de oude en vertrouwde situatie te herstellen komt ons overlevingsmechanisme op gang. We gaan tegen de nieuwe ontstane en bedreigende situatie vechten of we vluchten ervan weg. We willen het niet voelen. Of we bevriezen en weten niet meer wat te doen.
Aanpassingsvermogen
Wanneer geen aandacht wordt besteed aan wat een ingrijpende of langzame verandering nu eigenlijk met ons doet, kan dit negeren van gevoelens en emoties als een onderhuidse druk worden ervaren. Door deze druk kunnen op den duur stressklachten optreden. Stressklachten hebben gevolgen voor het functioneren op korte, dan wel lange termijn. Wanneer de reactie op de verandering (het vechten, vluchten of bevriezen) te lang aanhoudt raakt het emotionele en psychische evenwicht uit balans. Wat weer effect heeft op ons gedrag. Daarnaast kunnen er ook lichamelijke klachten optreden. De nieuwe situatie vraagt wat van ons aanpassingsvermogen, met name op mentaal en emotioneel gebied. Ons denken en voelen worden op de proef gesteld en ons gedrag wordt uitgedaagd.
Werk en privé
De eerste gebieden waar veranderingen direct voelbaar zijn is ons privéleven en op ons werk. Ons werk en privéleven is in de huidige tijd met elkaar geïntegreerd en kunnen niet los van gezien worden gezien. Zij hebben invloed op elkaar. Wanneer er bij een individu op het werk, privé of op allebei de gebieden tegelijkertijd (te veel) veranderingen spelen is hij een kwetsbaar persoon. Met kans op uitval door stressklachten en erger nog een burn-out.
Bespreken stressklachten
Stressklachten welke ontstaan als gevolg van veranderingen op het werk (zoals een toename van werkdruk) kunnen relatief makkelijk besproken en opgelost worden met de direct leidinggevende. Stressklachten als gevolg van veranderingen in de privésfeer kunnen, afhankelijk van de ernst, soms minder makkelijk besproken worden op het werk. Het kan zijn dat een werknemer minder makkelijk zijn privéproblemen bespreekt met collega’s of leidinggevende of onvoldoende mogelijkheden hiertoe ervaart.
Wanneer vanuit de werkgever hier minder of geen rekening mee wordt gehouden kunnen de aanhoudende stressklachten toenemen. Wanneer niet ingegrepen wordt kan herhaaldelijk kortdurend verzuim een gevolg zijn, wat op de lange termijn het risico op een burn-out vergroot.
Preventie
Nu de nadruk in het nieuwe decennium op gezondheid en voorkomen (preventie) ligt wordt ook in het bedrijfsleven steeds meer aandacht besteed aan anti-stress- en vitaliteit programma’s, welke bedrijfsbreed uitgerold worden. Met als doel langdurige uitval door stress en burn-out onder controle te houden. De vraag is of een algemeen, bedrijfsbreed programma afdoende is voor de individuele werknemer die minder mogelijkheden ervaart om persoonlijke zaken en behoeften te bespreken.
Kapitaal
Veranderingen volgen elkaar steeds sneller op. Werknemers zijn het kapitaal van een organisatie en preventie is het nieuwe sleutelwoord. Er kan daarom op het werk niet vanuit maar één perspectief (vanuit oogpunt werk) gekeken worden naar de oorzaak van stress en burn-out. Er is meer aandacht nodig voor het individu en de relatie met zijn omgeving. Het is in het belang van de organisatie, het individu én de maatschappij als geheel (controle op stijgende zorgkosten als gevolg van stress en burn-out) dat het mentale welzijn van de medewerker meegenomen wordt in het (bedrijfsbrede) preventieplan en dat de werkgever hierin meer ondersteuning en mogelijkheden biedt. Om zodoende het menselijk kapitaal te behouden, in privéleven én op het werk.
Voor vragen of meer informatie
Neem vrijblijvend contact op met het StressCentrum.