Alle levende wezens ervaren stress. Elke keer wanneer dieren worden bedreigd in hun homeostase, moeten zij zich daarop aanpassen. Dit gaat gepaard met stress. Een eencellig organisme zal stress niet als veel meer ‘ervaren’ dan een verandering in het ph-niveau. Door ons hoogontwikkelde lichaam en brein ervaren wij mensen stress echter op veelvuldige manieren, zowel fysiek als psychologisch. Daarnaast zijn mensen een van de weinige wezens die stress kunnen ervaren naar aanleiding van hypothetische of frustrerende situaties in plaats van acuut gevaarlijke situaties.

De moderne wereld

 Het zijn de hypothetische en frustrerende situaties die in onze moderne samenleving steeds meer toenemen. Terwijl roofdieren zich steeds verder hebben teruggetrokken uit het menselijke habitat, kan de dreiging van een ontslag een mens net zo gestrest maken als een sabeltand tijger. En aangezien het werkelijke ontslag nooit hoeft te materialiseren, kan deze stress langdurige klachten met zich meebrengen.  

Frustrerende stress en omgevingsfactoren

 Frustrerende stress wordt veroorzaakt door storende omgevingsfactoren. Alhoewel deze factoren geen (hypothetische) dreiging vormen voor het individu, zetten deze factoren wel de stressreactie op gang. Hierin zijn mensen uniek. Naar ons weten, kunnen alleen wilde dieren in gevangenschap eenzelfde ‘frustrerende stressreactie’ ervaren als mensen. Het is geen wonder dat juist dieren in gevangenschap gefrustreerd kunnen raken. Onze menselijke wereld zit vol van storende omgevingsfactoren. Van TL-lampen en drukke winkelstraten tot lawaai in het verkeer en beton in plaats van bomen, onze moderne wereld maakt een stressvrij leven niet bepaald gemakkelijk. 

Wetenschap

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar deze omgevingsfactoren en hun invloed op menselijke stressreacties. We weten dat TL-lampen onze melatonineproductie kunnen ontwrichten, wat voor slapeloze nachten kan zorgen. Onderzoek van de World Health Organization heeft aangetoond dat geluidsoverlast een stressreactie kan aanzetten, zelfs als je het geluid niet bewust waarneemt. 

Gelukkig klinkt er ook positief geluid uit de wetenschappelijke hoek. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat het bekijken van natuurscenes het lichamelijk herstel van stress meer bevorderd dan het bekijken van scenes uit een stad. En in een ander onderzoek bleek dat 30 minuten kunstkijken tijdens de lunchpauze ervoor zorgde dat de stresshormonen van werknemers in London aanzienlijk verlaagden. 

 In Nederland lijken we niet zo bewust van de invloed van onze omgeving op stress. Uit een recente poll van Viking Direct blijkt dat slechts de helft van Nederlanders denkt dat kunst of scènes van natuurlandschappen op kantoor stress kunnen verlagen. Dit percentage is veel lager dan in buurlanden, zoals Italie en Duitsland. Het lijkt er dus op dat wij niet goed weten hoe onze omgeving onze stemming kan beïnvloeden. 

 Hieronder zijn daarom een aantal tips voor het verlagen van storende omgevingsfactoren op een gemiddelde werkdag:

• Filter het blauwe licht van je schermen niet alleen ’s avonds, maar ook overdag. Ga daarnaast elke dag tussen de lunchpauze even naar buiten om voldoende blootstelling aan daglicht te krijgen.
• Zoek de natuur op in het de avonduren en het weekend om je geest tot rust te laten komen. 
• Gebruik een koptelefoon met ruisonderdrukking in situaties met lage mate van geluidsoverlast, zoals in het verkeer of op een druk kantoor. 
• Zorg voor een fijne omgeving op kantoor (en thuis!). Hang wat kunst op, zet een foto van geliefden op je bureau en plaats wat planten in de hoek. 

 Omgevingsfactoren zijn slechts een onderdeel van de oorzaken van stress. Zorgen over (hypothetische) bedreigingen zijn nog steeds een groot onderdeel van onze stressvolle samenleving. Maar de omgeving kan zeker een rol spelen bij stress, vooral wanneer er geen direct aanwijsbare redenen zijn voor de stressklachten.